Czy nagranie obrad walnego zgromadzenia spółdzielni mieszkaniowej może być objęte ochroną taką jak prawa autorskie osobiste lub/i majątkowe? Moim zdaniem walne zgromadzenie jest spotkaniem publicznym więc nagranie nie powinno z definicji być objęte taką ochroną jak utwór artystyczny, bo nagrane głosy, wypowiedzi nie mają charakteru artystycznego i nie są prywatnymi, osobistymi. Czy mam rację?

Zasadą prawa autorskiego jest obejmowanie nim wszystkich wytworów intelektu człowieka, które posiadają walory twórcze i które zostały w jakikolwiek sposób ustalone (czyli przybrało postać zdatną do jej odbioru przez osoby trzecie). Utwór nie musi być zatem nawet utrwalony, by został objęty ochroną – wystarczy np. wypowiedzenie myśli, zatańczenie tworzonego jednocześnie utworu choreograficznego, czy zagranie spontanicznie wymyślonego utworu.

Od zasady powszechności prawa autorskiego, został ustanowiony – w art. 4 ustawy istotny wyjątek, który należy rozważyć odpowiadając na zadane pytanie. Przepis ten stanowi, że Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego: akty normatywne lub ich urzędowe projekty, urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole, opublikowane opisy patentowe lub ochronne oraz proste informacje prasowe. Przepis ten wyłącza spod ochrony pewne utwory ze względu na to, że dostęp oraz korzystanie leży w interesie publicznym. Korzystanie z materiałów wymienionych w tym przepisie, za wyjątkiem ostatniej kategorii (proste informacje prasowe) objęte jest ponadto prawem dostępu do informacji publicznej. Ze względu na to, że przepis ten generuje odstępstwo od zasady powszechności prawa autorskiego, nie można jego zakresu rozszerzać.

Dokumentem urzędowym jest dokument sporządzony przez ograny władzy publicznej w zakresie ich działania w odpowiedniej formie. Przyjmuje się, że dokument urzędowy może pochodzić także od organizacji zawodowych, samorządowych, spółdzielczych lub innych organizacji społecznych, o ile został sporządzony w ramach wykonywania zadań z dziedziny administracji państwowej, powierzonych tym podmiotom. W tym kontekście, same obrady spółdzielni mieszkaniowej z pewnością nie stanowią dokumentu urzędowego – brak bowiem norm prawnych, które określałyby dla nich formę, nie są one także sporządzane przez organ administracji ani nie są związane z wykonywaniem władzy publicznej. Wypowiedź taka nie może być kwalifikowana także jako materiał urzędowy, przez który rozumie się materiały, które pochodząc od takiego organu, nie posiadają statusu dokumentu. Są to zatem wszelkie materiały pomocnicze czy przygotowawcze, notatki służbowe itp... O ile zatem można byłoby rozważać, czy uchwała walnego zgromadzenia członków spółdzielni mieszkaniowej w pewnych okolicznościach mogłaby być traktowana jako dokument czy materiał urzędowy, to z pewnością sama treść wypowiedzi udzielonej podczas obrad takiej spółdzielni materiałem urzędowym nie jest. Trzeba jednak dodać, iż orzecznictwo sądowe stoi na stanowisku, że włączenie danego materiału do akt postępowania sądowego czy administracyjnego, powoduje, że dokument taki - w zakresie uzasadnionym celem postępowania – zostaje wyłączony spod ochrony prawnoautorskiej. Jeżeli zatem do akt jakiegoś postępowania (np. rejestrowego), włączono by protokół z obrad walnego zgromadzenia, to zostałby on pozbawiony ochrony wynikającej z prawa autorskiego w tym zakresie.

Odrębną kwestią jest to, czy wypowiedzi udzielane przez uczestników takiego zebrania w ogóle posiadają cechy pozwalające na zakwalifikowanie ich jako utworów w rozumieniu prawa autorskiego (indywidualność, oryginalność) – jeżeli są one standardowe i zwięzłe, to mogą być takich cech pozbawione. Nie można jednak z góry tego wykluczyć, bowiem bardziej rozbudowane, uargumentowane czy po prostu oryginalne w swej formie wypowiedzi mogą stanowić utwór, który podlega ochronie prawnoautorskiej. Podobną uwagę należy odnieść do prostego nagrania takiego zebrania, które nie stanowi z pewnością utworu audiowizualnego, a jedynie rejestrację audiowizualną.

Z pewnością nie jest natomiast tak, że sam temat wypowiedzi – dotyczący kwestii formalnych, majątkowych czy gospodarczych lub też brak zamysłu artystycznego w ich artykułowaniu, sprawiają, że nie mogą one być objęte ochroną wynikającą z prawa autorskiego. Także samo dokonanie wypowiedzi na forum publicznym nie pozbawia jej ochrony. Ochrona taka przysługuje bez względu na tematykę czy dziedzinę twórczości i miejsce stworzenia dzieła.

Emilia Chmielewska
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.

fot. hamid24/ sxc.hu