Moje pytanie tyczy się wykorzystywania plakatów filmowych na blogach/portalach. Znalazłem na portalu podobny temat. Jednak mam kilka wątpliwości, co do tego przypadku. Czy wzbogacenie autorskiej recenzji plakatem wymaga jakiejkolwiek oficjalnej zgody/umowy? Jeśli tak, to do kogo zwrócić się z zapytaniem: dystrybutora filmu, twórcy plakatu (jest to nierzadko ciężkie do ustalenia)? Czy przepisy prawne mają inne zastosowanie do stron zarabiających i do tych prowadzonych non-profit? Jak funkcjonują takie portale jak Filmweb czy Stopklatka i jak radzą sobie z fotosami, zwiastunami i plakatami filmów?


W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że w odniesieniu do przedstawionej sytuacji, aktualne są wszystkie uwagi zawarte w odpowiedzi na przywołane pytanie.

Wykorzystanie w recenzji plakatu, który jest chronionym prawnie utworem, narusza monopol autorski twórcy. Aby skorzystać z przedmiotu chronionego prawem autorskim niezbędne jest uzyskanie na to zgody podmiotu, któremu przysługują majątkowe prawa autorskie. W zamian za przeniesienie uprawnienia, podmiotowi temu przysługuje wynagrodzenie (art. 17 in fine ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).

Starania o uzyskanie zezwolenia, należy rozpocząć oczywiście od ustalenia, kto jest uprawniony do udzielenia zgody na wykorzystanie utworu. Zasadniczo przedmiotem umowy pomiędzy twórcą a dystrybutorem jest stworzenie plakatu reklamującego film i przeniesienie majątkowych praw autorskich do dzieła. Nie wyklucza to jednak sytuacji, w której ogół majątkowych praw autorskich przysługuje twórcy plakatu, a dystrybutor korzysta z niego wyłącznie na podstawie udzielonej licencji. Wtedy dysponentem praw jest autor plakatu (art.8 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Z faktu posiadania majątkowych praw autorskich wypływa domniemanie, że dany sposób korzystania z rzeczy przysługuje temu podmiotowi. Podejmowanie przez osobę trzecią czynności faktycznych względem chronionego dzieła (tutaj: wzbogacenie autorskiej recenzji plakatem) ocenić należy jako działania naruszające prawa autorskie.

Możliwe jest wykorzystanie plakatu z pominięciem powyższej procedury, w ramach dozwolonego użytku cudzego utworu w działalności publicystycznej. Jednak w takim wypadku, należy liczyć się z restrykcyjnymi przesłankami związanymi z tego typu eksploatacją. Kluczowym jest, że recenzent musi stworzyć samodzielny utwór (stanowiący przejaw działalności twórczej i odznaczający się indywidualnym charakterem). Przepisy o dozwolonym cytacie wymagają by zaimportowany fragment pełnił względem tego utworu określoną funkcję. Cytowanie uzasadnione może być wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości. Powyższe wyliczenie funkcjonalnych powiązań pomiędzy tekstem recenzji a cytowanym obrazem, wyklucza na przykład zamieszczenie plakatu w celu ilustracji, estetycznego wzbogacenia utworu. Dodatkowym warunkiem jest opisanie inkorporowanego fragmentu: konieczne jest wymienienie autora cytowanego utworu oraz źródła, z którego pochodzi cytat.

Plakaty zamieszczane na portalach filmowych dodawane są zazwyczaj przez samych użytkowników. Regulamin Filmweb przewiduje warunki publikowania treści przez korzystających z serwisu. Jego użytkownik oświadcza, że treści umieszczane przez niego w serwisie nie naruszają żadnych praw osób trzecich, w tym w szczególności praw autorskich majątkowych, oświadcza ponadto, że uzyskał zgodę tych osób na umieszczenie danych treści.

Przepisy prawa autorskiego nie przewidują dla stron zarabiających/działających non-profit wyjątku od zasad przewidzianych dla korzystania z cudzych utworów.

Magdalena Krawczyk
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.

fot. sxc.hu/ ilco