Zrealizowałem samodzielnie etiudę filmową w oparciu o sztukę Dawida Auburna. Wybrałem fragment i dokonałem skrótów. Film chciałbym wysłać na festiwale i przeglądy - czy mam do tego prawo? Czym różni się ekranizacja od dzieła na motywach i jaki fragment sztuki mogę wykorzystać?

Samo przeniesienie fragmentu sztuki na etiudę filmową nie stanowi naruszenia prawa autorskiego, jednakże już eksploatacja powstałej etiudy – w tym jej rozpowszechnianie - narusza prawa autorskie. Brak prawnych definicji „ekranizacji” czy „dzieła opartego na motywach” – są to pojęcia z dziedziny sztuki. Przez ekranizację należy rozumieć wierne przeniesienie sztuki na scenariusz filmowy a następnie nakręcenie na jego podstawie filmu. Natomiast „dziełem opartym na motywach” jest utwór luźno nawiązujący jedynie do pewnych motywów danego utworu, ale zawierający także całkowicie nowe elementy akcji (ewentualnie pomijający niektóre elementy), co powoduje powstanie efektu w postaci odmiennego ukształtowania akcji. Wydaje się, że w przypadku opisanym w pytaniu będziemy mieć do czynienia z dziełem zależnym, na którego rozpowszechnianie konieczna jest zgoda twórcy.

Wskazówka praktyczna: Jeżeli etiuda filmowa powstała w efekcie pobudki, jakiej dostarczył inny utwór, w tym wypadku sztuka, lecz nie ma w niej zaczerpnięcia żadnych konkretnych elementów tej sztuki, a jedynie przejawia pewne związki z nią, to może zostać uznana za utwór samoistny inspirowany, którego rozpowszechnianie nie wymaga uzyskania zezwolenia podmiotu uprawnionego.

Zagadnienie prawne: Z prawnego punktu widzenia istotne jest odróżnienie dzieła zależnego od dzieła inspirowanego innym utworem. Utwór inspirowany jest bowiem zasadniczo niezależnym efektem twórczości, bowiem nie wykorzystuje w żadnej mierze fragmentów czy motywów innego utworu. Wcześniejsze dzieło daje jedynie pobudkę do zbudowania całkowicie nowego dzieła, nawiązującego do pewnych skojarzeń z nim. Utwór zależny czerpie natomiast bezpośrednio z innego dzieła, wykazując widoczny z nim związek – najczęściej istnieje wówczas powtórzenie motywów akcji, występujących postaci, scenerii itp.  

Emilia Chmielewska

Prawnik

Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.

fot. flicr.com/by Gerarda Stolk CC BY-NC 2.0