Przymierzam się do organizowania bezpłatnych pokazów filmowych z zakresu tzw. domeny publicznej. Miałyby się one odbywać w stowarzyszeniach społeczno-kulturalnych. W polskim systemie termin public domain nie występuje. Nie zależy mi na projekcjach krajowych filmów. Czy mogę odwołać się do prawa europejskiego (70 lat od śmierci artysty) lub amerykańskiego (50 lat od powstania dzieła)? Co w przypadku filmów, do których autor zrzekł się praw? W jaki sposób liczyć okres, kiedy dzieło staje się własnością publiczną - 70 lat od śmierci twórcy, czyli reżysera? Czy powinienem zarejestrować działalność non profit, czy wystarczy działanie przy organizacji edukacyjnej/kulturalnej?

Rzeczywiście w polskim prawie (w tekście żadnej z ustaw) nie występuje pojęcie „domeny publicznej” – jest to natomiast pojęcie doktrynalne (języka prawniczego) i jako takie oczywiście funkcjonuje także w Polsce. Do domeny publicznej zaliczają się utwory, z których można korzystać bez konieczności uzyskiwania zgody twórcy - są to zatem utwory, do których prawa autorskie w ogóle nie powstały utwory oraz do których prawa autorskie wygasły.

Pierwsza z kategorii utworów zaliczonych do domeny publicznej – tj. utwory nigdy nie objęte ochroną prawnoautorską, obejmuje utwory powstałe w czasie, kiedy nie istniało w ogóle prawo autorskie (nie istniał reżim prawny chroniący prawa autorskie) lub utwory powstałe pod rządami ustawy, która dla objęcia utworu ochroną wymagała spełnienia dodatkowych wymogów, których to twórca nie spełnił (np. wymóg rejestracji utworu w prawie USA lub wymóg umieszczenia na utworze fotograficznym tzw. noty copyrightowej).

Drugą z podstaw objęcia utworów domeną publiczną jest wygaśnięcie praw. Prawa autorskie, objęte prawem polskim wygasają po upływie 70 lat od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiła śmierci twórcy. Jeżeli chodzi o utwory współautorskie – bierze się pod uwagę rok śmierci tego współtwórcy, który przeżył pozostałych. Prawa autorskie do utworu, którego twórca nie jest znany lub do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca (np. producentowi lub pracodawcy twórcy) wygasają z upływem 70 lat od końca roku, w którym nastąpiło pierwsze rozpowszechnienia utworu, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość (wtedy wygaśnięcie oblicza się tak, jak w przypadku utworów, których twórcy są znani). W odniesieniu zaś do utworu audiowizualnego – upływ 70 lat liczony jest od końca roku kalendarzowego śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.

Jeżeli chodzi o kwestię rejestracji działalności, to udzielanie porad w tym zakresie nie należy do działalności portalu, ponadto odpowiedź na takie pytanie wymagałaby większej ilości informacji dotyczącej stanu faktycznego.

Emilia Chmielewska

Prawnik

Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.

Jan Nepomucen Głowacki, Widok Tatr z Poronina (Widok z Galicowej Grapy) 1836 - Domena publiczna