Gimnazjaliści planują udział w konkursie na dwuminutowy film związany z lekturą szkolną. Potrzebny byłby im fragment 10-15 sekundowy z filmu "Krzyżacy" według powieści Henryka Sienkiewicza. Film ten jest dostępny w internecie na stronie. Czy można użyć fragmentu i jak go ewentualnie opisać. Nie znajduję żadnej informacji na temat licencji na jakiej jest tam udostępniony, a innych źródeł nie znajduję.  

Pobranie fragmentu filmu z nieznanego źródła w Internecie, gdy nie mamy pewności czy film został udostępniony publicznie za zgodą twórców, a następnie jego późniejsze wykorzystanie w innym filmie, nawet jeżeli jest to bardzo krótki fragment, może skutkować naruszeniem praw autorskich twórców i rodzić odpowiedzialność zarówno odszkodowawczą jak i karną. Za niewystarczające dla skutecznego uchylenia się od tej odpowiedzialności należy przy tym uznać podanie źródła z którego pochodzi film oraz jego autorów.

Wskazówka praktyczna: najprostszym i równocześnie bezpiecznym sposobem pozyskania interesującego nas fragmentu filmu, jest zwrócenie się do organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (w przypadku produkcji filmowych jest to np. Stowarzyszenie Filmowców Polskich) z prośbą o udzielenie informacji na temat właściciela licencji. Dane kontaktowe SFP-ZAPA  można znaleźć na stronie internetowej https://www.sfp.org.pl. Można także skontaktować się bezpośrednio z dystrybutorem/producentem filmu.

Warto również rozważyć możliwość wykorzystania fragmentu filmu, w oparciu o prawo cytatu, które stanowi jedną z form dozwolonego użytku (więcej na temat instytucji dozwolonego użytku można dowiedzieć się tutaj: http://legalnakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/b-przewodnik-b-po-prawie-autorskim/dozwolony-uzytek).

Zgodnie bowiem z regulacją prawa autorskiego, wolno, bez zgody twórcy, przytaczać we własnym utworze urywki już rozpowszechnionych utworów, w tym również filmów, w ściśle określonych celach, do których należy również nauczanie. Przyjmując, że film nagrany przez uczniów będzie spełniał warunki uznania go za utwór w rozumieniu prawa autorskiego, czyli będzie cechował się m.in. twórczym, indywidualnym charakterem, o czym szerzej: http://legalnakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/b-przewodnik-b-po-prawie-autorskim/utwor, a jego realizacja będzie formą przekazywania wiedzy – czyli nauczania, dla zgodnego z prawem wykorzystania fragmentu cudzego filmu, wystarczające może okazać się podanie imienia i nazwiska twórcy filmu, źródła, z jakiego cytat pochodzi – tytułu, daty produkcji, a także wyodrębnienie go w możliwej, z uwagi na specyfikę utworu – filmu formie, tak by oznaczyć, który jego fragment stanowi element cudzego utworu.

Sara Dobrzańska