Chciałam zapytać na jakiś warunkach można zorganizować projekcje fragmentów filmów na zajęciach edukacyjnych w muzeum?

Zgodnie z prawem autorskim instytucje naukowe i oświatowe mogą korzystać z rozpowszechnionych utworów w celach dydaktycznych i do prowadzenia własnych badań. Na tej zasadzie nauczyciel może na lekcji wyświetlić pełną wersję filmu, o ile tylko widzami będą uczniowie bezpośrednio zaangażowani w lekcję, a projekcja służyć będzie celom dydaktycznym.

Podmiotami które mogą korzystać z tej formy dozwolonego użytku publicznego są tylko instytucje naukowe i oświatowe, przy czym czynności „korzystania” będą dokonywać przede wszystkim pracownicy tych instytucji, osoby wykonujące w ramach umów cywilnoprawnych w tych instytucjach działania dydaktyczne lub biorące udział w badaniach własnych tych instytucji.

Dla lepszego zrozumienia pojęcia instytucji naukowych i oświatowych należy w tym zakresie odnieść się do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2001/29/WE z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym. Jej art. 5 ust. 2 lit. c stanowi, bowiem, iż chodzi tutaj o jednostki, które nie są nakierowane na osiągnięcie bezpośredniej lub pośredniej korzyści gospodarczej lub handlowej", oraz do pkt 42 preambuły tej dyrektywy, stanowiącego, że niehandlowy charakter danej działalności powinien być określany przez samą działalność. Struktura organizacyjna i środki finansowania danej instytucji nie są w tym względzie zaś elementami decydującymi.

Tym samym dla oceny możliwości zastosowania dozwolonego użytku publicznego w tym przypadku należy mieć na względzie nie tylko to jedno konkretne przedsięwzięcie w ramach, którego chcemy nieodpłatnie korzystać z utworów chronionych prawem, ale działalność danej jednostki, jako takiej i cel jej podstawowego funkcjonowania.

Ponadto przyjmuje się, iż do placówek oświatowych nie zaliczają się instytucje, dla których działalność edukacyjna nie jest głównym przedmiotem działalności, a jest organizowana tylko pobocznie, jako dodatkowy jej element. Mimo zatem, iż ustawa o muzeach przewiduje, że muzea realizują swe cele także poprzez prowadzenie działalności edukacyjnej, to jednak tego obszaru ich działalności nie można uznać za działalność podstawową. Tym samym jeśli dany pokaz filmowy miałby zostać zorganizowany przez muzeum, nie natomiast w sali muzeum wynajętej jedynie na potrzeby samej projekcji, to należałoby uznać, iż zorganizowanie takiego pokazu wymagałoby odprowadzenia opłat licencyjnych z tytułu publicznego udostępnienia filmu lub jego fragmentów.

Dodatkowo należy podkreślić, iż problem wyświetlania filmów w muzeum był już częściowo poruszany w stronach Legalnej Kultury tutaj.

Jarosław Jastrzębski

Radca prawny