Uczę języka polskiego w gimnazjum. Chciałabym swoim uczniom wyświetlać filmy (ich fragmenty) w celach edukacyjnych. Chodzi głównie o ekranizacje lektur. W związku z tym mam pytanie: czy legalne jest ściąganie takich filmów z Internetu, a potem udostępnianie ich uczniom na lekcjach?

Odpowiadając na to pytanie należy wskazać, iż w ramach dozwolonego użytku publicznego instytucje naukowe i oświatowe (do placówek takich należy zaliczyć także szkoły i gimnazja) mogą w celach dydaktycznych lub do prowadzenia własnych badań, korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu, jak również sporządzać w tym celu egzemplarze fragmentów rozpowszechnionego utworu. W praktyce oczywiście ta forma dozwolonego użytku utworów chronionych prawem autorskim jest dokonywana przez pracowników wyżej wymienionych instytucji, np. przez nauczyciela podczas zajęć lekcyjnych.

Warunkiem skorzystania jednak z tej formy dozwolonego użytku jest korzystanie z utworów w celach związanych z nauczaniem lub odnośnie placówek naukowych w celu prowadzenia badań naukowych. Jakikolwiek inny zakres korzystania z utworów, dokonywany nawet przez instytucje, które za swoje zadania statutowe lub organizacyjne mają prowadzenie badań lub edukowanie i nauczanie, nie będzie nosiło cech działania legalnego.

Aby jednak odpowiedzieć na postawione pytanie, należy podkreślić, iż w ramach określonego powyżej dozwolonego użytku można korzystać tylko z utworów rozpowszechnionych, czyli takich które zostały udostępnione publicznie za zgodą twórcy. Ściągnięcie filmu z Internetu niestety nie gwarantuje tego, że dany utwór został udostępniony publicznie za zgodą twórcy. Dlatego też należy zweryfikować źródło z którego następuje pobieranie takiego utworu oraz zapoznanie się z warunkami licencyjnymi na jakich dany utwór zostaje udostępniony, ponieważ niektóre warunki licencyjne nie pozwalają na dalsze publiczne udostępnianie utworów, a jedynie zakres korzystania z utworu ograniczony może zostać do użytku prywatnego. Udostępnienie natomiast tak pobranego utworu szerszej publiczności, zwłaszcza w sytuacji kiedy nie mamy pewności co do pochodzenia utworu, może narażać nas na odpowiedzialność za naruszenie majątkowych praw autorskich, jak i odpowiedzialność karną.

Jarosław Jastrzębski
Radca prawny