Jesteśmy studentami szkoły filmowej i chcielibyśmy zorganizować cykl pokazów plenerowych (non-profit) w małych miejscowościach na terenie wschodnich województw, gdzie dostęp do kin jest ograniczony. Zależy nam na wyświetlaniu klasyki światowej i polskiej kinematografii z przedziału czasowego 1930-1960. Całe przedsięwzięcie będziemy finansować z własnej kieszeni i nie zamierzamy pobierać żadnych opłat za udział w projekcjach. Tutaj pojawia się problem natury prawnej. Czy musimy wykupywać licencję do każdego filmu i pokazu z osobna? Słyszeliśmy o "Parasolu Licencyjnym" jednak nie wiemy czy możemy objąć nim swój projekt. Czy istnieją inne rozwiązania, żeby w takich okolicznościach wyświetlać filmy z poszanowaniem prawa? Chcielibyśmy dodać, że nasz budżet jest ograniczony. Czy pomogłoby nam zarejestrowanie się jako stowarzyszenie/klub filmowy/...? Czy istnieje szansa na jakiekolwiek dofinansowanie bądź otrzymanie licencji za darmo?

Przede wszystkim trzeba wskazać, że autorskie prawa majątkowe obejmują prawo twórcy do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do pobierania wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Oznacza to, że co do zasady korzystanie z utworu wymaga zgody twórcy lub podmiotu uprawnionego z tytułu majątkowych praw autorskich (wydawcy, producenta).

Wyjątkiem od tej zasady jest korzystanie z utworów do których majątkowe prawa autorskie wygasły na skutek znacznego upływu czasu. Zaznaczyć bowiem należy, że autorskie prawa majątkowe wygasają z upływem lat 70 (siedemdziesięciu) licząc od daty śmierci twórcy, a w przypadków utworów audiowizualnych (filmów) licząc od śmierci najpóźniej zmarłej z następujących osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów lub kompozytora muzyki skomponowanej do filmu. Po wygaśnięciu majątkowych praw autorskich do utworu następuje jego przejście do tzw. domeny publicznej i korzystanie z takiego utworu jest wówczas niczym nieograniczone.

Istnieje ponadto możliwość korzystania z utworu w ramach dozwolonego użytku publicznego w celach dydaktycznych lub w celu prowadzenia własnych badań, jednakże zgodnie z treścią art. 27 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, mogą w ten sposób korzystać z utworów jedynie instytucje naukowe i oświatowe, które to pojęcia nie zostały doprecyzowane w samej ustawie – Prawo autorskie, jednakże należy przez nie rozumieć takie podmioty jak szkoły, biblioteki, muzea czy archiwa. Pod pojęciem tych instytucji nie można jednak objąć stowarzyszeń lub innych form zrzeszania, np. w formie klubów filmowych.

W celu publicznego udostępniania/wyświetlania filmu należy więc skontaktować się z podmiotem, któremu przysługiwać będą majątkowe prawa autorskie do filmu, którym najczęściej będzie producent lub z odpowiednią organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (np. Stowarzyszenie Filmowców Polskich), w celu uzyskania licencji na korzystanie z utworu audiowizualnego.

Warto również zapoznać się z listą organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, którą można znaleźć na stronie Legalnej Kultury, w celu ustalenia podmiotu właściwego do reprezentowania praw twórców do interesującej nas kategorii utworów.

Jarosław Jastrzębski
Radca prawny