Jak należy postępować jeśli w umowie przesłanej przez ZAIKS / SFP pojawiają się zapisy odnośnie opłat za filmy, które naszym zdaniem opłatom nie powinny podlegać, (np. niszowe zagraniczne filmy, który nie są zarejestrowane w żadnym stowarzyszeniu artystów). Czy w takiej sytuacji możemy odroczyć podpisywanie umowy i uiszczenie opłaty dopóki ZAiKS nie wyjaśni zgłaszanych przez nas wątpliwości? Czy też konieczne jest podpisanie umowy i dopiero wówczas ubieganie się o umorzenie opłat?

Każda organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskim (w tym ZAIKS czy Stowarzyszenie Filmowców Polskich) działa w oparciu o odpowiednią decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego opisującą jaką kategorią dóbr (utworów) zarządza dana organizacja i na jakich polach eksploatacji. Ponadto „domniemanie reprezentacji” określone wprost w art. 104 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, powoduje, iż w zasadzie każda organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskim jest zwolniona z obowiązku udowadniania, że reprezentuje tego konkretnego twórcę oraz prawa do danego utworu, jeśli tylko dany rodzajów utworów (w tym przypadku chodzi o utwory audiowizualne), został danej organizacji powierzony w zarząd.

Stwarza to po stronie zobowiązanego do ponoszenia opłat na rzecz takiej organizacji niekorzystne domniemanie, iż organizacja, która występuje po opłaty z tytułu rozpowszechniania utworów określonej kategorii, posiada uprawnienia w kontekście określonego utworu czy też autora., bez obowiązku przedkładania stosownej umowy z tym określonym autorem, którego prawa reprezentuje.

Z drugiej strony taka sytuacja stwarza po stronie opłacającego licencje korzyść w postaci tego, iż gdy do tego samego utworu lub artystycznego wykonania rości sobie prawa więcej niż jedna organizacja zbiorowego zarządzania, wystarczy zawrzeć umowę wyłącznie z jedną organizacją zbiorowego zarządzania. W przeszłości bowiem występowały sytuację, gdy zobowiązany z tytułu licencji, musiał uiszczać opłaty na rzecz każdej tego typu organizacji, która wystąpiła z żądaniem zawarcia umowy licencyjnej. W ostatnim czasie nastąpiły jednak korzystne zmiany w przepisach prawa na rzecz rozpowszechniających dany utwór, jeśli chodzi o ponoszenie opłat z tego tytułu.

Jarosław Jastrzębski
Radca prawny