Czy jeżeli artysta wykona portret w oparciu o zamieszczone zdjęcie w internecie a na swojej pracy wpisze autora zdjęcia to czy łamie wówczas prawo autorskie? Jak wygląda sytuacja gdy autor zdjęcia, na podstawie którego portret został wykonany, nie jest podany? Czy można wówczas powołać się na źródło pozyskania tematu do portretu i czy działanie takie ma charakter legalny?

Przede wszystkim trzeba zauważyć, że nie każda fotografia jest utworem. Zdjęcie stanowiące wyłącznie rejestrację rzeczywistości i nienoszące znamion oryginalności nie jest utworem i nie jest chronione prawem autorskim.

Jeśli jednak fotografia jest utworem, będzie chroniona niezależnie od nośnika, na którym ją utrwalono. Stworzenie opracowania takiego utworu (np. przez namalowanie fotografii na płótnie) jest dopuszczalne, jednak rozpowszechnianie tak stworzonego opracowania wymaga już zgody autora utworu pierwotnego (art. 2 ust. 2 pr. aut.). Podanie źródła zdjęcia lub tożsamości autora nie jest wystarczające, ponieważ nie wyłącza naruszenia autorskich praw majątkowych (chroni jedynie przed naruszeniem praw osobistych).

Wykonanie portretu w oparciu o fotografię nie wymagałoby zezwolenia autora fotografii gdyby odbywało się w ramach tzw. prawa cytatu. Przejęcie fragmentu utworu lub drobnego utworu w całości jest dozwolone bez zgody autora w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości (art. 29 pr. aut.). Jeśli portret stanowiłby parodię lub karykaturę fotografii, można byłoby się powołać na prawa gatunku twórczości. W takiej sytuacji zgoda autora fotografii nie byłaby konieczna.

Trzeba też pamiętać, że wykorzystanie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej (art. 81 pr. aut.), chyba, że jest to wizerunek osoby powszechnie znanej wykonany w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych albo wizerunek osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. Zgoda na wykorzystanie wizerunku w formie fotografii nie musi obejmować zgody na wykorzystanie wizerunku na płótnie.

Maciej Marek
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.