Czy mogę w swoim materiale video (oczywiście jest to samoistny utwór, stworzony przeze mnie) dokonać analizy krytycznej artykułu prasowego, opierając się na cytatach z danego artykułu, zamieszczonego w gazecie lub na stronie internetowej, na których zaznaczono, iż zgodnie z ustawą o prawach autorskich i prawach pokrewnych zabraniają dalszego rozpowszechniania artykułów. Jak ma się do tego prawo cytatu, czy w przypadku dokonania analizy krytycznej należy wypłacić honorarium dla twórcy?

Przepisy o dozwolonym użytku chronionych utworów, do których zalicza się także prawo cytatu, mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to, że żaden autor nie może w drodze oświadczenia lub zastrzeżenia umownego, wyłączyć obowiązywania takich przepisów. Innymi słowy, jeżeli dane użycie byłoby dozwolone na podstawie przepisów o dozwolonym użytku, a autor udostępniając utwór zastrzega, że nie pozwala na korzystanie w taki sposób przez osoby trzecie, to zastrzeżenie to nie wywołuje żadnych skutków prawnych, tj. można je zignorować, jeżeli trzymamy się warunków prawa cytatu (lub innego przypadku dozwolonego użytku).

Szczegółowy opis warunków prawa cytatu oraz poszczególnych przypadków, na które można się powołać przy korzystaniu z dobrodziejstwa prawa cytatu, zostały omówione na portalu: Jak można interpretować prawo cytatu?

Jeżeli zatem wykorzysta Pan fragmenty opublikowanego wcześniej artykułu w zakresie niezbędnym do dokonania jego analizy krytycznej, a efekt tej pracy spełni kryteria samoistnego utworu, to pomimo zastrzeżeń poczynionych przez autora artykułu, Pana działanie nie będzie stanowiło naruszenia praw autorskich.

Emilia Chmielewska
Prawnik
Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.

fot. Gastonmag/ sxc.hu