Uruchamiam blog poświęcony amatorskim recenzjom komiksów. Chciałbym w ramach blogu umieszczać nieliczne fragmenty komiksu - wychodzę z założenia, że samo pisanie o komiksie, tzn. o sposobie w jaki jest narysowany, o jego kresce, jakości warsztatu autorskiego nie ukazuje potencjalnemu czytelnikowi rzeczywistego zjawiska, innymi słowy, wydaje mi się, że umieszczenie paru ilustracji może służyć podniesieniu walorów recenzji. Z uwagi na to, że blog dopiero zaczyna istnienie oraz z uwagi na przewidzianą niewielką skalę istnienia bloga na ten moment trudno mi np. byłoby zapytać konkretnych wydawców, gdyż dla nich nieistniejący blog nie jest punktem odniesienia. Czy mogę zatem umieszczać niewielką ilość takich wizualnych cytatów, z wyraźnym wskazaniem - chociażby w samym tytule recenzji - do czego się odnoszą. Kolejne pytanie brzmi, czy mogę np. samodzielnie sfotografować komiks tak, aby oprócz samej grafiki stanowiącej jego treść widoczna była grubość zeszytu, sposób w jaki został wydany ect. Oba pytania wynikają wyłącznie z chęci wzbogacenia bloga o załączniki moim zdaniem wartościowe z punktu widzenia samych recenzji.  

Na wstępie należy wyjaśnić, że zgodnie z ogólną zasadą prawa autorskiego, dla legalnego wykorzystania cudzego utworu, bądź też jego fragmentów, nawet w przypadku niewielkiej skali wykorzystania, konieczne jest posiadanie zezwolenia twórcy bądź też innego podmiotu uprawnionego z tytułu autorskich praw majątkowych. W przypadku komiksu podmiotem takim może być np. wydawnictwo, w którym ukazał się komiks. Przyjmując zatem, że komiks spełnia przesłanki uznania go za utwór w rozumieniu prawa autorskiego, o czym szerzej mowa tutaj: https://www.legalnakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/prawo-w-praktyce/news/41,utwor-w-prawie-autorskim-i-prawach-pokrewnych, na umieszczenie w recenzji fragmentów komiksu (np. w formie własnoręcznie wykonanych zdjęć jego poszczególnych elementów) konieczne będzie ww. zezwolenie. Wyjątek od powyższej reguły dotyczy przypadków wykorzystania utworów w oparciu o jeden z rodzajów dozwolonego użytku utworów chronionych, do których należy m.in. tzw. prawo cytatu. Zgodnie z przepisem art. 29 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość, urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości. W związku z powyższym, jedynie przypadku, gdy wykorzystanie fragmentów mieści się jednym z ww. celów oraz przy założeniu spełnienia pozostałych przesłanek z art. 29 Ustawy, uzyskanie zezwolenia nie będzie konieczne, co nie zwalnia podmiotu korzystającego z obowiązku oznaczenia twórcy i źródła, z którego pochodzi wykorzystywany utwór.

Opracowanie: Sara Dobrzańska

Fundacja Legalna Kultura