W książce, której redakcją się zajmuję, znalazł się obszerny cytat z audycji radiowej sprzed ok. 30 lat. Cytat częściowo jest parafrazowany, przeplatany głosem narratora, ale wypowiedzi są zapisywane dokładnie jak w audycji. W sumie jest to ok. 4000 znaków cytatu. Czy w takich przypadkach prawo cytatu ma zastosowanie? Jeśli nie, to kto posiada prawo do materiału i powinien wydać zgodę na publikację?

Na wstępie należy wskazać, że objętość cytowanego fragmentu nie ma wiążącego znaczenia, dla ustalenia czy powołanie się na tą formę dozwolonego użytku, jest prawnie uzasadnione. Zgodnie bowiem z regulacja prawa autorskiego (art. 29 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości. Brak jest zatem sztywnych ram objętościowych, co do wielkości cytowanego fragmentu, a prawna dopuszczalność powołania się na prawo cytatu będzie zależeć od konkretnego przypadku i spełnienia pozostałych wymogów przewidzianych przez prawo autorskie.

Dlatego też, przyjmując że wykorzystywany fragment spełnia przesłanki uznania go za utwór w rozumieniu prawa autorskiego, a książka, w której będzie wykorzystywany cytat jest utworem (szerzej o warunkach, jakie musi spełniać wytwór działalności człowieka, by można go zakwalifikować jako utwór na gruncie regulacji prawnoautorskiej można dowiedzieć się tutaj: http://legalnakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/prawo-w-praktyce/news/41,utwor-w-prawie-autorskim-i-prawach-pokrewnych), oraz jeśli wykorzystanie fragmentu audycji jest uzasadnione np. polemiką, wyjaśnieniem czy analizą naukową bądź krytyczną, to za dopuszczalne należy uznać powołanie się na prawo cytatu, nawet w przypadku dłuższych fragmentów innego dzieła. Więcej o tym jak interpretować cele prawa cytatu można dowiedzieć się tutaj: http://legalnakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/zapytaj-prawnika/cytat/553,jak-mozna-interpretowac-prawo-cytatu

Jeżeli jednak wykorzystanie materiałów z audycji będzie inaczej motywowane, to konieczne może okazać się uzyskaniem licencji na wykorzystanie fragmentów audycji radiowej. Prawa do niej mogą przysługiwać albo jej autorowi, albo też redakcji czy wydawcy danej audycji.

Sara Dobrzańska