„Gdzie, w przypadku pisania tzw. fan fikcji – opowiadań o bohaterach książek, filmów, mang, anime itp. – należy umieszczać zastrzeżenie o tym, że bohaterowie należą do autora książki, mangi itd.? Jeśli opowiadanie ma wiele rozdziałów, to czy trzeba zastrzeżenie umieszczać w każdym rozdziale? (rozdziały są dodawane zazwyczaj w dłuższych odstępach czasowych, na amerykańskiej stronie internetowej przeznaczonej do publikowania takich opowiadań)”.

Zgodnie z art. 1 ustawy o prawie autorskim oraz prawach pokrewnych, przedmiotem ochrony prawno-autorskiej jest utwór, którym może być wyłącznie przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Ochronie zatem nie podlega sam pomysł, na którym opiera się kreacja bohatera.

Dopuszcza się jednakże ochronę konkretnej i zindywidualizowanej postaci fikcyjnej ze względu na silną wieź emocjonalną istniejącą pomiędzy autorem a wykreowaną przez niego postacią. Ochroną może być objęta zarówno postać stanowiąca integralny element utworu, jak i postać oderwana od dzieła, gdy jest samoistnie twórcza. Uznaje się, że aby objąć taką postać ochroną prawa autorskiego, postać musi zawierać w sobie takie elementy uszczegółowiające jej charakterystykę oraz sposób konstrukcji charakteru, które spełniają przesłankę oryginalności. W tej sytuacji wykorzystanie bohatera może prowadzić do naruszenia autorskich dóbr osobistych w postaci nienaruszalności integralności utworu oraz prawa do rzetelnego wykorzystania utworu (np. gdy fan fikcja wypacza wykreowaną przez autora postać bohatera).

Kwestia dotycząca zawarcia informacji o autorze i tytule utworu pierwotnego, to jest w oparciu o który tworzona jest tzw. fan fikcja, jest kwestią całkowicie odrębną od ewentualnego stwierdzenia, czy naruszone zostało prawo do integralności lub prawo do rzetelnego wykorzystywania utworu. Innymi słowy: oznaczenie autora pozostaje bez wpływu na to, czy ww. prawa zostały naruszone.

Obowiązek oznaczenia autora utworu, na podstawie którego kreowana jest tzw. fan fikcja, zależy od klasyfikacji utworu. Jeżeli utwór ma charakter inspirowany, to nie ma potrzeby oznaczania autora. Jeżeli zaś jest to opracowanie, to wtedy – zgodnie z wymogiem ustawowym – należy podać takie informacje.

Nie jest sprecyzowane miejsce, w którym takie informacje o autorze powinny się znaleźć, ale z reguły umieszcza się je na wstępie opowiadania.

Agata Marcinkowska

Prawnik

Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.